B12 Eksikliği: Belirtileri ve Nedenleri
B12 suda çözünen ve vücuttaki temel işlevler için gerekli olan bir vitamindir. Bazı durumlarda vücut yeterli miktarda B12 vitamini alamaz veya ememez. Bu durum B12 vitamini eksikliği olarak adlandırılan bir duruma yol açar.
Bu yazımızda B12 vitamini eksikliği belirtileri ve nedenlerinden bahsedeceğiz.
B12 Vitamini Nedir, Ne İşe Yarar?
B12, insan vücudu için önemli besin maddelerinden biridir. B12 vitaminin önemli görevleri arasında;
- Kırmızı kan hücrelerinin oluşumu
- DNA sentezi
- Sinir sistemi
- Enerji sağlama
gibi süreçlere katılmasını sayabiliriz. Tüm bu işlevlerin yerine getirilebilmesi için vücut içerisinde yeterli miktarda B12 vitamini olmalıdır.
Kobalamin olarak da adlandırılan bu vitamin, vücut tarafından üretilmez. Bu nedenle yiyeceklerle ya da gerekli durumlarda takviyeyle vücuda dışarıdan alınması gerekir. B12 vitamini genellikle hayvansal gıdalarda bulunur. Et, balık, süt ve süt ürünleri gibi yiyecekler B12 vitaminin en iyi gıda kaynaklarıdır.
B12 Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
Vücudumuzda yeterli miktarda B12 vitamini yoksa vücudumuz bazı tepkiler göstermeye başlar. B12 vitamini eksikliği birçok farklı belirtiyle kendini gösterebilir. Bu belirtiler arasında şunlar yer alır:
- Genel halsizlik ve yorgunluk durumu B12 vitamini eksikliği olan kişilerde yaygın görülen bir durumdur. Sürekli yorgunluk hissi, günlük aktivitelerde zorluk çekme ve enerji eksikliği gibi durumlar ortaya çıkar.
- Sinir sistemi üzerindeki etkileri nedeniyle B12 vitamini eksikliği olan kişilerde baş dönmesi sık görülebilir. Ayrıca bilişsel fonksiyonlarda (bellek, odaklanma vb.) bozulma ve unutkanlık da gözlemlenebilir.
- Kobalamin (B12) eksikliği olan kişilerde cilt renginde solukluk olabilir. Bu durum vücuttaki kırmızı kan hücrelerinin azalması veya anemiye işaret edebilir.
- Kırmızı kan hücrelerinin azalması nedeniyle nefes darlığı ve hızlı kalp atışları görülebilir.
B12 eksikliğinin belirtileri üzerine yapılan araştırmalar, yukarıda belirtilen semptomların sıkça görüldüğünü doğrulamaktadır. Örneğin, 2013 yılında yapılan bir araştırma, B12 eksikliğinin nörolojik ve psikiyatrik semptomlara yol açabileceğini bulmuştur. (1) Yayımlanan bir başka çalışmada ise B12 eksikliğinin depresyon riskini artırdığını belirtilmiştir. (2)
Bu belirtilerin her kişide farklı şekillerde ortaya çıkabileceğini unutmamak gerekir. Herhangi bir belirtiyle karşılaştığınızda doktora başvurarak önlem almalısınız.
B12 Vitamini Eksikliği Neden Olur?
Vücuttaki B12 eksikliği birçok nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir. Kişinin yaşam tarzı, beslenme alışkanlıkları ve sağlık durumu ile ilişkilidir. B12 vitamini eksikliğinin yaygın nedenlerinden bazıları:
- Yetersiz Beslenme: B12 vitamini, çoğunlukla hayvansal kaynaklarda bulunur. Dolayısıyla hayvansal gıdaları yeterince tüketmeyen veya dengeyi sağlamayan bireylerde B12 vitamini eksikliği belirtileri görülebilir. Özellikle vejetaryen veya vegan diyet uygulayan kişiler, bu risk altındadır. Çünkü bitkisel kaynaklar B12 vitamini açısından zengin değildir.
- Sindirim Sistemi Sorunları: bu sistemde meydana gelen herhangi bir sorun B12 vitamini emilimini etkileyebilir ve eksikliğe yol açabilir. Örneğin, pernisiyöz anemi gibi durumlarda mide asidi üretimi azalır. Bu durum B12 vitamini emilimini engeller.
- Yaşlanma Süreci: Yaş ilerledikçe sindirim sistemi fonksiyonlarında ve emilim yeteneğinde doğal olarak değişiklikler olabilir.
- İlaçların Kullanımı: Bazı ilaçlar, B12 vitamini emilimini azaltabilir veya vücuttaki B12 depolarını tüketebilir. Özellikle asit baskılayıcılar gibi mide asidi üretimini azaltan ilaçlar, B12 vitamini emilimini olumsuz etkiler.
Bu nedenlerin herhangi biri veya bir kombinasyonu, B12 vitamini eksikliğine yol açabilir. Bu nedenle, B12 vitamini açısından zengin bir diyeti sürdürmek, düzenli olarak sağlık kontrolü yaptırmak ve gerekirse takviye almak önemlidir. B12 vitamini eksikliği belirtileri fark edildiğinde bir sağlık uzmanına başvurmak ve uygun tedaviyi almak önemlidir.
Önemli vitaminlerden bahsedilen ‘C vitamini hangi besinlerde vardır’ ve ‘E vitamini faydaları’ yazılarımızı da okuyabilirsiniz.
Kaynaklar
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3376015/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2904034/
- Applegate L., Beslenme ve Diyet Temel İlkeleri, Çev. Haydar Özpınar, İstanbul Tıp Kitabevi, İstanbul, 2011.
